Zrzeczenie się dziedziczenia

Podstawowe zasady zawarte w przepisach kodeksu cywilnego zakazują:
• zawierania umów o spadek po osobie żyjącej,
• zawierania umów, które dzieliłyby spadek przed śmiercią spadkodawcy,
• zawierania umów między przypuszczalnym spadkobiercą a osobami trzecim co do zbycia spadku,
• zawierania umów stanowiących, że jedna strona umowy będzie dochodziła do spadku po drugiej stronie,
• zawierania umów darowizny na wypadek śmierci (nie mylić z umową darowizny dokonywaną za życia spadkodawcy), w której dana osoba zobowiązuje się darować dany przedmiot dopiero po swojej śmierci.
Takie umowy będą zawsze nieważne, ponieważ nie da się rozporządzić przyszłymi prawami (majątek spadkodawcy staje się spadkiem dopiero w chwili jego śmierci! Tak samo dana osoba staje się spadkobiercą dopiero kiedy umrze spadkodawca). Jest jednak pewien wyjątek – umowa o zrzeczenie się dziedziczenia.

Kto i jak może zawrzeć umowę o zrzeczenie się dziedziczenia?
Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia może zostać zawarta między spadkodawcą, a jego małżonkiem, dziećmi i ich potomstwem, jego rodzicami, rodzeństwem i ich potomstwem (czyli generalnie osoby uprawnione do dziedziczenia na podstawie przepisów ustawowych). Jedynie gmina, Skarb Państwa oraz osoby spoza kręgu spadkobierców ustawowych nie mogą zrzec się dziedziczenia.
Umowa powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego (może zostać sporządzona przez każdego notariusza w kraju – trzeba za nią zapłacić 200,00 zł + 50,00 zł za ewentualne dodatkowe koszty). Umowa sporządzona w innej formie niż w formie aktu notarialnego jest nieważna. Oto przykład takiej umowy:

Wzór zrzeczenia się dziedziczenia

UWAGA:
Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje wszystkie dzieci spadkobiercy i ich potomków. Jednak w umowie można zawrzeć postanowienie, że obejmie ona tylko jedną osobę, a nie obejmie ich potomków.

Przykład:
Stefan zawarł ze swoją córką Hanną umowę o zrzeczenie się dziedziczenia. W umowie zostało uzgodnione, że zrzeczenie nie obejmuje córki Hanny – Marysi. Po śmierci Stefana uprawnionymi do dziedziczenia będą więc – jego żona Anna, syn Paweł i wnuczka Marysia. Hannę traktuje się tak jakby nie dożyła otwarcia spadku (tj. jakby żyła krócej niż Stefan). 

Zrzeczenie się dziedziczenia może zostać uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono. Umowa taka powinna zostać zawarta również w formie aktu notarialnego – jest to jedyny sposób na usunięcie skutków wcześniejszego zrzeczenia się dziedziczenia.

Podatki od spadku

Przejście majątku (spadku) z jednej osoby na drugą jest związane z zapłatą podatku od spadku i darowizn. Jest to podatek dość skomplikowany, którego kompleksowy opis w naszej broszurze jest zbędny. W związku z tym ograniczymy się tylko do najważniejszych zagadnień.

Zacznijmy od tego, że przepisy prawa dzielą wszystkich spadkobierców na trzy grupy. 

Wysokość podatku, który będziemy musieli zapłacić zależy właśnie od tego, w której grupie się znajdujemy. 

Podział wygląda następująco:

1) Do grupy pierwszej należą – małżonek, dzieci i ich potomkowie (wnuki, prawnuki itd.), rodzice, dziadkowie, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym i macocha,

2) Do grupy drugiej należą – dzieci rodzeństwa i ich potomkowie, rodzeństwo rodziców, dzieci (i potomkowie) i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków oraz małżonkowie innych potomków.

3) Do grupy trzeciej należą – inni nabywcy

UWAGA:

Ustawa, która wprowadza podatek od spadków i darowizn, przewiduje kwoty, które są wolne od podatku:

- 9.637,00 zł w przypadku I grupy podatkowej,

- 7.276,00 zł w przypadku II grupy podatkowej,

- 4.902,00 zł w przypadku III grupy podatkowej,

Co podlega opodatkowaniu?

Opodatkowaniu podlega nabycie własności tytułem dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, zachowku i nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci, nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci oraz nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Podatnicy obowiązani są do złożenia zeznania podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek pobierany jest przez płatnika (notariusza). Termin do złożenia zeznania podatkowego wynosi 1 miesiąc od dnia, w którym powstał obowiązek podatkowy – odpowiednie formularze są dostępne w każdym Urzędzie Skarbowym.

Załącznik 1 – Zwolnienie od kosztów sądowych

W polskim systemie prawnym przyjęto zasadę odpłatności wymiaru sprawiedliwości. Oznacza to, że strony działające przed sądem mają obowiązek ponieść koszty związane z dokonywaniem czynności procesowych w konkretnej sprawie. Wyjątkiem od tej zasady jest instytucja zwolnienia z kosztów sądowych, która ma na celu umożliwienie dostępu do sądu obywatelom, którzy są mniej zamożni i nie są w stanie ponieść kosztów bez uszczerbku dla utrzymania swojego lub swojej rodziny.

 Zwolnienie od kosztów sądowych następuje na wniosek zgłoszony na piśmie lub ustnie do protokołu (w czasie rozprawy) w sądzie, w którym toczy się postępowanie. Osoba, która nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu może złożyć wniosek o przyznanie zwolnienia w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swojego zamieszkania (zazwyczaj jest to sąd, który jest najbliżej naszego domu). Wniosek zostanie przesłany do odpowiedniego sądu.

  Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Wzór takiego oświadczenie można otrzymać w każdym sekretariacie w sądzie lub ściągnąć ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości: 

http://bip.ms.gov.pl/sprawy_cywilne/oswiadczenie_o_stanie_rodzinnym_koszty_sadowe.rtf.

UWAGA – Złożenie wniosku ustnie do protokołu nie zwalnia z obowiązku sporządzenia takiego oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania! Sąd może zwolnić od kosztów sądowych w całości lub części. Częściowe zwolnienie od kosztów sądowych może polegać na zwolnieniu od uiszczenia ich ułamkowej (bądź procentowej części), określonej kwoty lub niektórych tylko opłat sądowych lub wydatków. Natomiast strona w całości zwolniona od kosztów sądowych w ogóle nie uiszcza opłat i nie ponosi wydatków. Jeżeli okaże się, że okoliczności na podstawie, których sąd przyznał stronie zwolnienie z kosztów sądowych, nie istniały lub przestały istnieć, sąd powinien cofnąć zwolnienie oraz zobowiązać stronę do uiszczenia przepisanych opłat i wydatków w całości lub częściowo (stosownie do zmiany jaka nastąpiła w jej stosunkach).

Wzór

- Jeśli sprawa już się toczy, podajemy sygnaturę jaka została nadana sprawie przez sąd.

 - Do wniosku należy załączyć wszelkie dokumenty, które uzasadniałyby nasze żądanie – mogą to być zaświadczenia o zarobkach, zaświadczenia od lekarza, z ZUSu, a także pojedyncze rachunki.