Zachowek jest pewną kwotą pieniężną, którą osoba pominięta w testamencie może żądać od tych, którzy są spadkobiercami. Taka możliwość ma na celu niedoprowadzenie do umyślnego pokrzywdzenia osób, które normalnie mogłyby dziedziczyć na podstawie zasad określonych w kodeksie cywilnym (opisanych szczegółowo w rozdziale 2) oraz niedoprowadzenie do takich sytuacji, w których bliskie osoby zostałyby całkowicie pozbawione środków do życia.
Osobami uprawnionymi do uzyskania zachowku są dzieci spadkodawcy, jego wnukowie, prawnukowie, małżonek i rodzice. Nie wszyscy jednak będą mogli starać się o wypłatę zachowku, a tylko ci, którzy dziedziczyliby na podstawie ustawy (czyli gdyby nie było żadnego testamentu)
Przykład:
Stefan Kowalski napisał testament, w którym cały swój majątek przekazał swojej kochance Ilonie. Gdyby jednak nie było testamentu, zgodnie z zasadami określonymi w
kodeksie cywilnym, majątek po Stefania dostałaby jego żona wraz z dziećmi. W związku z tym, to właśnie żona i dzieci mogą żądać od Ilony wypłaty zachowków.
Przykład:
Wyobraźmy sobie następującą sytuację:
Po śmieci Stefana z rodziny Kowalskich pozostał brat Stefana, siostra, ojciec i żona Anna. Matka Stefana zginęła kilka lat wcześniej w wypadku samochodowym. Stefan
pozostawił testament, w którym cały swój majątek przekazał kochance Ilonie.
Zgodnie z przepisami zawartymi w kodeksie cywilnym, gdyby nie było testamentu, spadek otrzymaliby – brat Stefana, siostra, ojciec i żona Anna – i to właśnie oni mogą żądać
od Ilony wypłaty zachowku.
Przykład:
Załóżmy, że Stefan nie był żonaty, nie miał dzieci ani rodzeństwa, a jego rodzice zginęli w wypadku samochodowym. Wtedy jedynymi spadkobiercami byliby: dziadek od strony matki, babcia od strony matki i dziadek od strony ojca. Babcia od strony ojca zmarła przed Stefanem. Stefan pozostawił testament, w którym przekazał cały swój majątek koledze Andrzejowi.
Zgodnie przepisami kodeksu cywilnego, gdyby nie było żadnego testamentu, do dziedziczenia powołani byliby dziadek od strony matki, babcia od strony matki i dziadek od strony ojca. Natomiast część przypadająca babci od strony ojca, która już nie żyje przypadłaby do podziału jej synom (czyli wujkom Stefana).
Osobami uprawnionymi do zachowku byliby więc - dziadek od strony matki, babcia od strony matki i dziadek od strony ojca. Wujkowie Stefana nie dostaliby nic, bo zgodnie z prawem do zachowku powołani są tylko: dzieci spadkodawcy, jego wnukowie, prawnukowie, małżonek i rodzice.
UWAGA:
Do zachowku nie są uprawnione:
- osoby, które uznane zostały za niegodne dziedziczenia,
- małżonkowie, co do których sąd orzekł separację,
- osoby, które odrzuciły spadek,
- osoby, które zostały wydziedziczone w testamencie (czyli pozbawione zachowku).
Osobą uprawnioną do zachowku jest osoba, która w testamencie nie została powołana do spadku, nie dostała darowizny przewyższającej jej zachowek, albo nie został dokonany na jej rzecz żaden zapis. W innym przypadku osoba ta nie będzie mogła żądać wypłaty zachowku lub kwoty, która by go uzupełniła. Są jednak wyjątki, o których mowa będzie w kolejnych podrozdziałach.
